مجمع حق بر شهر باهمستان در ادامه سلسله نشستهای مدنی حق بر شهر در دوشنبه آخر مهر ماه نشستی را با عنوان «در جستجوی حق کودک در شهر» برگزار کرد. هدف از برگزاری این نشستها، بحث نظری پیرامون مفهوم «حق بر شهر» در پیوند با مسائل روزمره و موضوعات روز شهری در ایران و ایجاد فضای گفتگو بین نظریهپردازان، متخصصان، مدیران و کنشگران شهری، نمایندگان مردم در شهر و روزنامهنگاران است. باهمستان در نشست هشتم به بررسی مصوبه شورای اسلامی شهر تهران در سال ۱۳۸۸ با عنوان «تهران، شهر دوستدارکودک» و پیگیری اجرایی شدن آن پرداخت تا به این بهانه بتوان از سهم گمشده کودکان در شهر سراغ گرفت.
در نشست هشتم از سلسله نشستهای حق بر شهر باهمستان دکتر نوید سعیدی رضوانی پژوهشگر شهری و سیمین ترابی مدیر پروژه شهر دوستدار کودک از موسسه پژوهشی کودکان دنیا به ارائه سخنرانی پرداختند و بعد از سخنرانی با همراهی خانم مؤذنی نماینده معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، فرشید اسحاقی روزنامه نگار از روزنامه قانون، دکتر علی طیبی مجری پنل و کارشناس شهری از باهمستان با مشارکت در پنل، حق کودک در شهر را به بحث و گفتگو گذاشتند. عضو شورای شهر تهران با وجود دعوت و قول مساعد در نشست یاد شده حضور نداشت. این نشست روز دوشنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۴، ساعت ۱۷: ۳۰ تا ۱۹: ۳۰ در موسسه رحمان برگزار شد.
در ابتدای جلسه آقای دکتر سعیدی رضوانی به عنوان سخنران اول با تاکید بر اینکه در این جمع با علاقه و امید شرکت کرده به تاریخ بررسی حقوق کودک و پیمان جهانی سال 1990 حقوق کودک پرداخت و اشاره کرد که ایران در سال 1373 به این معاهده پیوسته است. وی گروه بندی سن کود ک را طبق معاهده جهانی در پنج گروه نوزاد از روز تولد تا 2 ماهگی، کودکان در سنین پیش دبستانی 2 ماهگی تا 5 سالگی، کودکان در سنین دبستان 5 سالگی تا 11 سالگی، قبل از نوجوانی از 11 تا 14 سالگی و نوجوانی از 14 تا 18 سالگی عنوان کرد و 8 پایه توسعه شهر دوستدار کودک را به ترتیب مشارکت، تدوین چهارچوب قانونی دوستدار کودک، تدوین راهبرد حقوق کودکان در عرصه شهری، ایجاد واحد حقوق کودکان با مکانیسم هماهنگی، تعیین بودجه برای کودکان، ارائه گزارش منظم رسمی در مورد وضعیت کودکان در شهر، آگاهی رسانی در مورد حقوق کودکان، ایجاد نهاد مستقل پشتیبانی از کودکان برشمرد. سعیدی رضوانی در ادامه سخنرانی خود به مصوبه شهر دوستدار کود ک پرداخت و با ارائه مواردی که در جدول فوق قابل ملاحظه است آسیب شناسی کلی اجرای مصوبه را ارائه کرد. وی همچنین به موارد زیر به عنوان معیارهای شهر دوستدار کودک جهت تضمین حقوق کوکان اشاره کرد: - ایمنی - امنیت - دسترسی - زیبایی - سازگاری کاربریها - قابلیت بازی داشتن - آموزش دهنده بودن - مشارکت پذیری - عادلانه بودن - دارا بودن منابع مالی ویژه کودکان - بهداشتی و پاکیزه بودن - دارا بودن کاربریها و فضاهای دوستدار کودک
پس از سخنرانی آقای دکتر نوید سعیدی رضوانی خانم سیمین ترابی از موسسه پژوهشی کودکان دنیا به عنوان سخنران دوم با ابراز خرسندی از حضور در جمعی که دغدغه حق کودک در شهر را دارند به شرح فعالیتهای موسسه پژوهشی کودکان دنیا پرداخت و تجربیات این موسسه را از فعالیتهایی که با تمرکز بر رشد و زندگی بهتر کودک خردسال داشت در میان گذاشت. وی تاکید کرد که برای نیل به یک منطقه دوستدار کودک باید گام را فراتر نهاد و روی خانوادهها تمرکز کرد و اقشار مختلف جامعه را با این موضوع درگیر کرد به خصوص دانشگاهیان و قانون گزاران و در نهایت خانوادهها و شهروندان و بهترین و سریعترین راه برای رسیدن به این هدف را توانمند سازی جامعه دانست. خانم ترابی در ادامه به گزارشی از تجربیات طرح “مربی سیار” این موسسه در سال 76 پرداخت و توضیح داد که وقتی امکان مشارکت برای مردم در این پروژه فراهم شد مسئولین طرح به طور مرتب ایدههایی از طرف مردم دریافت میکردند و به این صورت پروژه توسط خود مردم پیش میرفت و در نهایت این پروژه خود مولد طرحهای زیاد دیگری به نفع کودکان شد. وی اعتقاد دارد زمانی میتوان چنین پروژههایی را شروع کرد که فضای باز گفت و گو را برای مردم ایجاد کرده باشیم و این فضا در بین تمام گروههایی که دغدغههای مشترکی دارند میتواند رخ دهد و تابع مکان نیست و در این زمینه با هیچ چهارچوب شخصی نمیتوان کار کرد. سیمین ترابی در پایان اضافه کردند که باید باور کنیم که کودک شهروندی است که جامعه باید برای آن فضای شهروندی کردن را فراهم کند و این طور نیست که از کودک انتظار داشته باشیم که بتواند در راستای تحقق حقوق شهروندیاش فرصت سازی کند چراکه کودکان همواره نیازمند حمایت ما هستند. و در نهایت در کنار تمام ضوابط و وظایف تنها زمانی میتوانیم این نقش را به درستی اجرا کنیم که جوامع محلی شکل گرفته و منافع کودک را شناخته باشند و بدانند که چه قدمی باید بردارند.
به این ترتیب پس از سخنرانی سیمین ترابی اعضای پنل وارد بخش گفت و شنود نشست شدند. علی طیبی کارشناس شهری و مجری نشست با اشاره به مصوبه شهر دوستدار کودک در سال 88 توسط شورای شهر تهران از خانم مؤذنی درباره اتفاقاتی که طی این 6 سال در این رابطه افتاده پرسید. در پاسخ خانم مؤذنی به کنوانسیون حقوق کودک به رهبری وزارت دادگستری اشاره کردند و گفتند که نهاد مستقل پشتیبان از کودک وجود دارد که به طور مرتب در حال فعالیت بوده و وزیر دادگستری مستقیماً در جلسات شرکت دارد همین طور نمایندههای سازمانهای مردم نهاد. در این جلسات ماده واحده هایی که راجع به کودکان است در حال بازنگری، ترمیم و ارجاع به مجلس است. همچنین از تدوین سند ملی کودک که به تازگی انجام گرفته خبر داد و در ادامه وب سایت گنج انسان را معرفی کرد که به گفته ایشان به طور مفصل اطلاعات کودکان در آن وجود دارد و از طریق نهادها میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. خانم مؤذنی توضیح دادند که مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک هرساله گزارشی درباره وضعیت کودکان جمع آوری کرده و به یونیسف ارائه میدهد و شعار امسال مرجع ملی آموزش برای همه کودکان است که به خشونت علیه کودکان و کودکان بازمانده از تحصیل میپردازد. خانم مؤذنی در جریان مباحث پیش آمده در پنل گفتگو به تعریف کودک موضع گرفته و گفت که تعریف کودک تا سن 18 سال با توجه به شرایط غیر واقعی و غیر عملی است. وی در توضیح درباره مصوبه شورای سال 88 ادامه داد که این مصوبه از یک کمیته پیگیری و نظارت در شورای شهرتران برخوردار است و یک کمیته اجرایی و یک سری کار گروه تخصصی دارد. علی طیبی از ایشان در ارتباط با عدم توانایی دسترسی به آیین نامه مصوبه پرسش کرد و وی در پاسخ ادامه داد که پس از پنج بار بازنگری آیین نامه این مصوبه برای امضا به دست مهندس چمران رئیس شورای شهر تهران رسیده و فعلاً فرد دیگری به آن دسترسی ندارد. پس از آن علی طیبی خطاب به روزنامه نگار حاضر در پنل مطرح کرد که یکی از دغدغههای باهمستان برای برگزاری این نشست پیدا کردن خبرنگارانی در حوزه کودک بوده و اینکه چه کسی در این شش سال پیگیر مصوبه شورای شهر بوده است. فرشید اسحاقی با اشاره به شش سال سکوت درباره این مصوبه از پرداختن باهمستان به آن با برگزاری این نشست سپاسگزاری کرد و ادامه داد که انتظار میرفت حداقل در این شش سال اطلاع رسانی کافی صورت گرفته و مردم در جریان تصویب این مصوبه قرار میگرفتند. وی تاکید کرد که با توجه به وسعتی که موضوع شهر دوستدار کودک دارد صرفاً از شهرداری نمیتوان توقع داشت و دولت هم باید به این مسئله توجه کند از جمله وزارت رفاه، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت که تا کنون اقدامی در این رابطه انجام ندادهاند. اسحاقی به بحث تخصیص بودجه اشاره کرد و گفت که کمتر دیده شده که ردیفهای بودجهای به طور خاص برای این مصوبه اختصاص یابد و به جز یک سری تبلیغات و بیلبورد در سطح شهر در بخش اجرایی اقدامی صورت نگرفته است. وی به ابعاد اجتماعی مسئله پرداخت و گفت که هنوز حقوق کودک به یک مطالبه عام و اجتماعی تبدیل نشده و با اینکه مسائل مربوط به کودکان در آینده میتوانند به مسائل مهم کشوری تبدیل شوند به آن توجهی نمیشود. مطبوعات هم به حوزه کودک با بینشی سطحی میپردازند. و تاکید کرد که یکی از دلایلی که هنوز مصوبه به عمل نرسیده همین عدم پیگیری مطبوعات بوده است. علی طیبی با اشاره به مشارکت سعیدی رضوانی در تدوین مصوبه از ایشان درباره شکل گیری مصوبه پرسید و سعیدی رضوانی با اشاره به اینکه منکر کارهای خوب قوه قضاییه در این رابطه نیستیم اما قوه قضاییه یک نهاد مستقل برای پیگیری این بحث نیست و گزارش سالانه کودک از طرف یک نهاد مستقل وجود ندارد. سمین ترابی نیز با بیان اینکه خیلی زودتر از دولت حرکت کردیم و نوع نگاه هم متفاوت است در پاسخ به اشاره طیبی از تجربه ایشان در ارتباط با کار در حوزه کودک و تفاوت آن با اقدامات شهرداری به عنوان یک نهاد مستقل چیست گفت که تمرکز آنها روی بخش آموزشی و آگاه کردن جوامع نیست بلکه مستقیماً بر روی مسئل کودک بوده اما برای ادامه راه نیاز به حضور نهادهای اجرایی هست. همچنین ترابی از اهمیت دخالت مردم در مصوبهها به طور مستقیم و از التزام وجود مصوبههای مکان محور صحبت کرد. از طرف حاضرین در نشست سوالی مطرح شد که چرا کودکان کار در این مصوبه دیده نمیشوند. فرشید اسحاقی در پاسخ توضیح داد که نگاه به واژهی کودک به مفهوم “ کودک، کودک است “ دیده شده که کودکان کار و آسیب دیده و غیره در آن مفهوم نمیگنجد وی ادامه داد که در این خصوص خردهای بر شهرداری نیست چرا که فقط مجری است. در این رابطه مؤذنی هم توضیح داد که بخش مشارکتهای اجتماعی مربوط به مصوبه انحصاراً روی کودکان تمرکز دارد. همچنین پاسخ وی به یکی از حاضرین در اشاره به جامعه آماری قابل توجه کودکان غیر قانونی و وضعیت آنها نیز این بود که وقت زیادی برای خدمت رسانی به آنها ندارند اگرچه حاضرین نشست اعتقاد داشتند که این موضوع در تصمیم سازی ها تأثیر گذار خواهد بود و مصوبات و قوانین تدوین شده نباید باعث ایجاد تبعیض در بین کودکان شود. در این پنل دکتر سعیدی رضوانی در مقایسه رویکرد شهرداری با تجربیات سایر نقاط دنیا اشاره کرد که از ظرفیتهای مشارکت در ایران استفاده نشده و باید روی ظرفیتهای مشارکت و قدرت بهره برداران کار شود و در پایان وی درباره رویکرد برنامه ریزی شهری در مقیاس کلانتر در ارتباط با حق کودک بیان کرد که سه اصل اولویت دار را برای برنامه ریزی شهردوست دار کودک باید مد نظر قرار داد: برابری، عدالت و عدم تبعیض و در ادامه این سه اصل معیارهایی که یونیسف اعلام کرده و به آنها در طول نشست اشاره شد.